Bir Kuşak Bir Yol Projesi Nedir?
İpek Yolu Nedir?
İpek Yolu: İpek Yolu, Çin’den başlayarak Anadolu ve Akdeniz aracılığıyla Avrupa’ya kadar uzanan ve dünyaca ünlü ticaret yoludur.
İpek Yolu, ayrıca Doğu kültürünün Batı tarafından tanınmasını da sağlamıştır. Doğu’nun ipeği ile baharatının kervanlarla batıya taşınması, Çin’den Avrupa’ya ulaşan ticaret yollarını oluşturmuştur. … İpek Yolunun dünya tarihindeki en önemli rolü ise, Doğu ve Batı kültürleri arasında bir köprü kurulmasını sağlaması olmuştur.
Proje İsminde Geçene Kelimelerin Karşılıkları
Bir Kuşak Bir Yol (Tr) = One Belt One Road (Eng)
Kuşak(Belt) Nedir?
Kuşak kavramı ile Orta Çin’den başlayan ve Moskova, Rotterdam üzerinden Venedik’e uzanan karayolu, demiryolu, petrol ve gaz boru hatları ve diğer altyapı projelerinden oluşan bir kara ulaştırma ağları bütünü kastediliyor. Proje kapsamında, tek bir rota yerine, Asya-Avrupa yönünde kara köprülerinden oluşan koridorlar planlanıyor.
Modern İpek Yolu’nun Geçtiği Ülkeler/Güzergahlar
- Çin-Moğolistan-Rusya
- Çin-Bangladeş Hindistan-Myanmar
- Çin-Merkez ve Batı Asya (Türkiye’nin yer aldığı yol)
- Çin-Hindi Çini Yarımadası
- Çin-Pakistan
Yol(Road) Nedir?
Yol kavramı, projenin denizyolu ağına karşılık geliyor. Proje kapsamında güney ve güney doğu Asya’dan Doğu Afrika ve Akdeniz’in kuzeyine kadar uzanan deniz bölgesinde limanlar ve diğer kıyı yapıları ağı planlanıyor.
Çin-Merkez ve Batı Asya Güzergahında Türkiye’nin Konumu
Türkiye’nin içinde yer aldığı Orta Koridor, tarihi İpek Yolu’nun canlandırılması amacı taşıyor. Türkiye, projede alternatif koridorlardan birisi olan Orta Koridor üzerinde bulunduğu için jeopolitik bir konuma da sahip. OBOR(One Belt One Road) güzergahında kritik bir noktada yer alan Türkiye,
- jeopolitik konumunun güçlü olması,
- güçlü üretim ve yüksek potansiyeli,
- Karadeniz taşımacılığında önemli bir aktarma ülkesi olması gibi üstünlükleriyle öne çıkıyor.
Ayrıca Yavuz Sultan Selim ve Osmangazi Köprüleri, 18 Mart Çanakkale Köprüsü, Avrasya Tüneli gibi mega projeler ile, Çin’in ‘Bir Yol Bir Kuşak’ projesine önemli lojistik ve ulaşım fırsatı verecek önemli bir halka konumunda.
Projenin Finans Kısmı
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in önerisi doğrultusunda, altyapı projelerini finanse etmek amacıyla Asya Altyapı Yatırım Bankası (Asian Infrastructure Investment Bank, AIIB) 2015 sonunda 100 milyar dolar başlangıç sermayesi ile kuruldu.
Projenin toplam bütçesi tahminlere göre 1 ila 9 trilyon dolar arasında bir rakam olarak öngörülüyor.
Asya Altyapı Yatırım Bankasının (AIIB) 57 kurucu üyesi arasında yer alan Türkiye, bankada 2,6 milyar dolar kayıtlı sermayeye sahip. En büyük hissedar konumunda yer alan Çin’in ise 29,7 milyar dolar kayıtlı sermayesi görünüyor. AIIB dışında bu projenin fonlama mekanizmaları arasında yine Çin Hükümeti tarafından 2014 senesinde 40 milyar dolar sermaye ile kurulan İpek Yolu Fonu yer alıyor.
Projeye Karşı Yapılan Eleştiriler
Proje, modern döneme uyarlanmış bir emperyalizm çağrışımı da yapıyor. Çin, projeye dahil olan ülkelerdeki mega projeleri finanse edebilecek krediyi sağlarken, aynı zamanda bu ülkeleri borç yatağına düşürme riskini de elinde bulunduruyor.
Örnek:
Sri Lanka 2010 senesinde Çin’den 1.5 milyar dolar kredi alarak Hambantota’da devasa bir liman inşa etmek istemişti. Ancak limanın inşası sonrasında beklenen ticaretin gerçekleşmemesi nedeniyle bu kredinin geri ödenemeyeceği ortaya çıkınca, Sri Lanka hükümeti limanın işletmesini 99 seneliğine Çin’e devretmek durumunda kalmıştı. Bu örneğin gösterdiği durum şu: Kredinin cazibesine kapılarak altyapı projeleri başlatan hükümetler, krediyi ödeme zorluğuyla karşı karşıya kaldıklarında bu altyapıların kontrolünü Çin’e devretmek durumunda kalabiliyorlar.
Çin’in Hedefi – Projenin Arka planı
Modern ipek yolu konsepti ile çıkılan bu yolda Çin’in hedefi: Bölgeler veya kıtalararası altyapı, ticaret ve finans sağlamaktır. Ayrıca Çin, kendi ülkesini Afrika ve Avrupa’ya bağlayarak küresel dünya üzerindeki konumunu yükseltmeyi amaçlıyor.
Bir Kuşak Bir Yol projesi ile birlikte Orta Asya’da ekonomi lideri olan Çin’in Avrupa ve Afrika’ya bağlanması onu belki de Amerika ile olan ekonomi savaşında ön planda tutarken büyük bir zafer kazanmasını da sağlayacak. Projeden sonra dünya üzerindeki hükümdarlığını da arttıracak olan Çin bu sayede birçok konuda dünya üzerinde söz sahibi olacak. Bu da diğer ülkelerin ekonomi başta olmak üzere birçok konuda Çin’e taviz vermek zorunda kalmalarına neden olabilir.
Türkiye Projeden Nasıl Etkilenecek?
Türkiye projeyi finanse edecek olan Asya Altyapı Yatırım Bankasına kurucu ortak olmuş, Çin’deki Bir Kuşak-Bir Yol Zirvesine katılmış olup proje ile yakından ilgilenmektedir ki Türkiye’nin bulunduğu güzergah da projenin merkezi konumunda yer alır.
Türkiye Asya kıtasında ortaya çıkacak bu yeni ekonomik güç merkezine, proje ile İran’ın dışında güvenilir bir hat üzerinden (Çin-Orta Asya-Hazar Denizi-Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye) ulaşma imkânına kavuşması onu ekonomik olarak güçlendirecektir.
Çin ve Türkiye arasında yapılan görüşmelere baktığımızda da projenin seyrinin Türkiye için olumlu bir düzlemde ilerlediğini görüyoruz. Eğer Türkiye bir finansör olan Çin ile anlaşmalarında dikkatli davranırsa belki de iki ülke arasındaki ilişki kazan-kazan düzleminde ilerlemeye devam edebilir.
Uzmanlardan İki Aşamalı Strateji Planları
Birinci aşama, 2049 senesinde tamamlanması planlanan projenin altyapı ihtiyaçlarının karşılanması üzerine odaklanılması: Türkiye’nin, projeye dahil olan diğer ülkelerin kendi iç kaynaklarıyla tamamlamakta zorlanacakları alanlarda ürün ve hizmet tedarikçisi olarak ne gibi sorumluluklar alabileceğini analiz etmesi ve bu altyapı inşası sürecinde hizmet sunacağı stratejik alanları tespit etmesi…
İkinci aşama ise, 2049 sonrasında, bu proje tamamlandıktan ve Çin ile Avrupa arasında güçlü bir ticaret hattı kurulduktan sonra bizim nerede duracağımız sorusunun cevaplarını aramak üzere olmalı.